GroenLinks staat achter de doelstellingen en de uitvoeringsplannen in de Regionale Energiestrategieën (RES). Nu moeten we ermee aan de slag. Om de 2030-doelen te halen, moeten projecten concreet op de kaart komen. Inpassingsplannen en ruimtelijke procedures moeten worden uitgevoerd zodat initiatiefnemers hun projecten kunnen realiseren.
In de komende jaren komen er in de provincie Utrecht honderdduizenden vierkante meters agrarisch vastgoed vrij, vooral stallen. Meer dan de helft daarvan zal niet meer worden benut voor agrarische activiteiten. Leegstand is echter problematisch. Het legt onnodig beslag op de ruimte, leidt tot verloedering van het landschap en is een magneet voor ondermijnende criminaliteit. GroenLinks wil dat de provincie zich inspant om de leegstand te beperken. Boeren moeten worden geholpen bij sloop en plannen voor transformatie.
GroenLinks ziet gezondheid als uitgangspunt bij de inrichting van de leefomgeving. Luchtkwaliteit, licht, geluid en geur zijn daarbij belangrijke parameters. We willen de nieuwe advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) behalen. We willen bovendien dat iedereen de mogelijkheid heeft om gezond te wonen: ook de toegang tot een gezonde leefomgeving moet eerlijk verdeeld zijn.
De kwaliteit van het oppervlaktewater verbetert. De visstand herstelt zich en je kunt op veel plaatsen weer veilig zwemmen. Maar van een aantal hardnekkige stoffen zoals stikstof en fosfaat en een aantal zware metalen zijn de concentraties nog te hoog. Drinkwaterbedrijven hebben te kampen met vervuiling door meststoffen, microplastics, zware metalen, landbouwgif en medicijnresten. GroenLinks wil dat de provincie voldoet aan de (Europese) Kaderrichtlijn Water. Samen met de waterschappen zorgen we dat alle wateren in uiterlijk 2027 schoon en gezond zijn. Niet alleen de grote waterlichamen waar de Kaderrichtlijn zich nu op richt, maar ook het fijnmazige watersysteem. Om die doelen te halen, moet de provincie opschieten.
GroenLinks maakt zich grote zorgen over de effecten van klimaatverandering, onder andere op de waterhuishouding. Daarom willen we een langetermijnvisie voor de inrichting van de provincie opstellen. Deze visie ‘Utrecht 2100’ moet leidend zijn voor ruimtelijk beleid en een belangrijke bouwsteen vormen bij de eerstvolgende actualisering van de provinciale Omgevingsvisie. Alle nieuwe en grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen moeten aan deze visie worden getoetst en bouwplannen moeten ermee in lijn zijn. Hierbij volgen we de principes uit de huidige omgevingsvisie. Water en bodem zijn sturend, natuur compenseren voor bouw, nieuwe functies ontsluiten met fiets en OV. Wij zetten in op verdichting en/of functiewijziging van bestaande bebouwing in plaats van nieuwe uitleglocaties. In specifieke gevallen staan we kleinschalige initiatieven voor woningbouw toe, als die verbonden worden met opgaven zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en duurzame landbouw. Agrarische gebouwen en terreinen die niet meer door de landbouw worden gebruikt, kunnen bijvoorbeeld worden getransformeerd naar kleinschalige en duurzame woonvoorzieningen mits passend bij het landschap en omliggende functies.
De regels voor een gezonde leefomgeving moeten ook worden nageleefd. Daarvoor zijn voorlichting en handhaving nodig. Op dit moment zijn in de provincie twee uitvoeringsdiensten werkzaam: de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht en de Omgevingsdienst Regio Utrecht (ODRU). Door bundeling van kennis en capaciteit kan de slagkracht worden vergroot. In de komende periode moet verdere samenwerking tot stand komen en resulteren in fusie. Doel is een sterke en effectieve handhavingsorganisatie.
Autoverkeer legt een grote druk op de ruimte en tast de kwaliteit van de leefomgeving aan. De provincie staat daarom voor de uitdaging om de groei van het aantal inwoners mogelijk te maken zonder dat het autogebruik meegroeit. GroenLinks wil de dominantie van de auto doorbreken. In de hele provincie willen we de maximumsnelheid omlaag brengen. Dat zorgt voor minder emissie, minder geluid en een betere verkeersveiligheid. Verder zijn we tegen nieuwe verbindingswegen en grootschalige verbredingen, zoals de geplande verbreding van de A27 bij Amelisweerd en de westelijke ontsluiting bij Amersfoort. Dit trekt alleen maar extra autoverkeer aan, terwijl de tijdwinst meestal zeer klein is. Voor zover de auto onmisbaar is, kiezen wij voor (elektrische) deelauto’s.
Utrecht ligt in het hart van het spoornetwerk. Dat biedt unieke kansen om de regio bereikbaar te houden zonder de automobiliteit uit te breiden. GroenLinks wil meer spoorlijnen en uitbreiding van de drukke lijnen. Bijvoorbeeld nieuwe verbindingen naar Almere en Breda en een betere verbinding naar Leiden. Daarnaast moet vol worden ingezet op sprintervervoer: in de praktijk zie je daar de meeste reizigers.
Goederenvervoer zoals bezorg- en pakketdiensten maken een steeds groter deel van de mobiliteit uit. Om de milieu-impact hiervan te beperken is het nodig in te zetten op elektrificatie en om vervuilende verbrandingsmotoren uit te faseren. GroenLinks kiest voor zero-emissie pakketvervoer met goederenhubs aan randen van steden. In de steden kan gebruik worden gemaakt van kleinere (elektrische) voertuigen zoals bakfietsen.
De provincie is verantwoordelijk voor een goed en betaalbaar OV-systeem. Alle steden, dorpen en kernen moeten daarmee goed bereikbaar zijn. GroenLinks ziet het als een basisvoorziening waar iedereen gebruik van moet kunnen maken. Woningbouw moet primair plaatsvinden op plekken die al goed met het OV bereikbaar zijn. Om het groeiende aantal inwoners te kunnen vervoeren, zonder de automobiliteit mee te laten groeien, is voor de metropoolregio Utrecht een forse uitbreiding van het OV-netwerk nodig. Samen met Rijk en gemeenten moeten daarvoor in de komende periode besluiten worden genomen.