In deze blog neem ik je mee door de belangrijkste ontwikkelingen in duurzame energie-opwerk van het afgelopen maanden in de drie regio’s in provincie Utrecht. Ik hoop dat je met deze blog en het kaartje in de hand, een goed beeld krijgt van de Utrechtse energietransitie. Ons doel blijft: in 2030 de helft van het elektriciteitsgebruik duurzaam opgewekt!
Foodvalley: goede voortgang, maar kwetsbaar evenwicht
In de regio Foodvalley (die deels in de provincie Gelderland ligt) leken de ontwikkelingen rond duurzame energie tot nu toe relatief soepel te verlopen. De Utrechtse gemeenten van deze regio: Rhenen, Veenendaal en Renswoude zetten concrete stappen op het gebied van zonne- en windenergie. De duurzame energieopwekdoelen voor 2030 waren daar in zicht, zonder dat de provincie eraan te pas komt. Helaas besloot de gemeenteraad van Rhenen op 19 april jl. dat ze liever zonne-energie wil dan windenergie, waarmee de doelen een stuk lastiger behaald kunnen worden. Dit houden we nauwlettend in de gaten.
Regio Amersfoort: vertraging door Defensie
De regio Amersfoort was goed op weg met concrete plannen voor duurzame energieopwek. Er is al een zonnepark in Amersfoort en Eemnes, voor wind wordt in Baarn en Amersfoort aan projecten gewerkt en er lagen ideeën voor windmolens langs de A28 en op defensieterrein de Vlasakkers (gebied 81 en 84). Alles leek volgens planning te verlopen. Tot 9 december 2024.
Op die dag trok het Ministerie van Defensie zich onverwacht terug uit de plannen. Ze gaf aan “geen enkele beperking in de oefenmogelijkheden” te accepteren. Daarmee werd het zicht op energieprojecten op het defensieterrein abrupt stopgezet. Het gevolg: een aanzienlijk gat in de energie-ambitie van regio Amersfoort, waarvoor tot op heden geen alternatief is gevonden. Provinciale Staten spraken in duidelijke bewoordingen hun teleurstelling uit over deze gang van zaken via een aangenomen motie.
Tijdens de vergadering in januari hierover, zei ik: “En dat terwijl Tom Middendorp (oud-commandant der strijdkrachten) in 2016 al waarschuwde voor de consequenties van de klimaatcrisis voor wereldvrede. Defensie zou recht doen aan zijn oproep “Think big, act small, start somewhere” door dit besluit te heroverwegen en te zoeken naar hoe defensie in Utrecht wél gaat bijdragen aan duurzame energieopwek.” Hoe nu verder? De regio heeft tot 1 mei de tijd om die plannen te maken.
Regio U16: provincie grijpt in waar plannen achterblijven
In de U16-regio bleek dat de bestaande plannen onvoldoende waren. Een aantal gemeenten (Woerden, Montfoort, Vijfheerenlanden en Lopik), toonde initiatief en breidde hun plannen uit, wat het tekort verkleinde. Toch bleef er een aanzienlijke opgave over.
Daarom nam het college van Gedeputeerde Staten op 14 januari 2025 het besluit om in twee gebieden een projectprocedure te starten voor windenergie: een gebied nabij Vreeland in Stichtse Vecht en een gebied deels in Montfoort en deels in Oudewater. Dat betekent dat de provincie de regie neemt om hier windmolens te realiseren.
Waarom deze plekken? Stichtse Vecht had zelf nog geen concrete plannen voor duurzame opwek met windenergie, terwijl er wel kansrijke locaties zijn. Daarnaast werd, op basis van inwonersadvies, gekozen om liever grotere projecten te ontwikkelen op een beperkt aantal locaties, dan kleine projecten op veel verschillende plekken. Zo kwam ook een gebied in Montfoort en Oudewater in beeld als geschikte locatie. Daar kunnen meerdere windmolens komen langs de snelweg en het spoor, die in het verlengde liggen van bestaande windmolens langs de snelweg in Woerden en Utrecht.
Het was meteen duidelijk dat veel inwoners uit Stichtse Vecht, Montfoort en Oudewater liever geen windmolens op deze locaties wilden. Ze kwamen bij Provinciale Staten langs op het provinciehuis om over hun zorgen te vertellen en ik ging langs op deze locaties om van inwoners te horen, waar ze zich precies zorgen over maken. Vaak gaan de zorgen over gezondheid. Ik vind het belangrijk om die zorgen te horen en daar zoveel mogelijk rekening mee te houden. Op deze avonden hoorde ik ook inwoners die zich veel zorgen maken over de klimaatcrisis en die zorgen neemt GroenLinks net zo serieus. Het participatietraject is gestart en inwoners kunnen daarin meegeven wat ze willen dat wordt onderzocht en mogelijk aangepast voordat de windmolens worden geplaatst.
SGP en BBB vonden de zorgen aanleiding genoeg om moties in te dienen om de besluiten over deze windprojecten terug te draaien. Zonder dat zij overigens kwamen met een concreet en serieus alternatief om de opwekdoelen voor 2030 te halen en daarmee de klimaatcrisis tegen gaan. Afgelopen woensdag zijn de laatste van deze moties weggestemd, met steun van veel meer partijen dan enkel de coalitie. Wel is er een motie aangenomen om richting inwoners duidelijk te communiceren hoe eventueel nieuw onderzoek over gezondheid rond windmolens wordt meegenomen in de nu voorliggende projecten. GroenLinks heeft deze motie ook gesteund. Zo ligt de regio U16 nu weer grotendeels op koers richting de opwekdoelen die we hebben voor 2030.
Standvastigheid ondanks tegenwind
De energietransitie in onze provincie verloopt, zoals je kunt lezen, met horten en stoten. Maar in tegenstelling tot het landelijke beeld waarin klimaatambities soms worden afgezwakt, blijft Utrecht vasthouden aan haar groene koers. Dankzij vasthoudende gemeenten, betrokken inwoners en GroenLinks in het provinciaal bestuur wordt er vooruitgang geboekt. Ook al is niet iedereen er blij mee, ben ik daar toch trots op.
Julia Matser
