Het is een gevaarlijke ontwikkeling. Ik denk dan ook: wat als ík degene ben die daar toevallig langsrijdt? Iemand met een Marokkaanse achtergrond, geboren in Nederland, derde generatie. Ik weet nu meteen: dit is zo’n plek waar ik beter niet kan komen. Gewoon om wie ik ben.

En dát is het grote probleem. Er worden in Nederland zóveel foute ideeën verspreid over asielzoekers over wie ze zijn, waarom ze hier zijn, wat ze zouden ‘kosten’, en wat ze doen. Die verhalen zijn zo erg, dat het beeld van Nederlandse burgers vervormd is en sommigen zelfs het gevoel hebben dat ze politie moeten en mogen spelen.

Die verhalen, of ze nou op sociale media staan of gebracht worden als ‘journalistiek’, zijn zelden gebaseerd op feiten. Het is bangmakerij, vermomd als gezond verstand.

Laten we daarom vandaag, op Wereldvluchtelingendag, eens stilstaan bij de veelgehoorde mythe over Asielzoekerscentra (AZC’s) en vluchtelingen:

“AZC’s zorgen voor onveiligheid”

Dit is dé klassieker van rechts. Inmiddels zo vaak gehoord, dat het misschien zelfs vanzelfsprekend lijkt. Zodra er ergens een AZC komt, staat Twitter (sorry, X) vol met verhalen over diefstal, intimidatie en ‘onveilige gevoelens’.

Maar wat zeggen de cijfers? Uit meerdere studies, waaronder van het Wetenschappelijk Onderzoek en Datacentrum (WODC), blijkt dat de criminaliteit in de buurt van een AZC niet hoger ligt dan gemiddeld. Hoewel asielzoekers betrokken kunnen zijn bij overtredingen of kunnen zorgen voor overlast, is dat niet meer dan bij andere bevolkinsgroepen. De aanwezigheid van een AZC blijkt geen aantoonbare invloed te hebben op de criminaliteit in de wijk.

Ja, er is af en toe overlast. Zoals die er ook is bij studentenhuizen, voetbalwedstrijden of festivalgangers. Alleen bij asielzoekers wordt elk incident uitvergroot tot collectieve schuld. Alsof duizenden mensen opeens gevaarlijk zijn omdat één jongen ruzie krijgt op straat.

Als je naar de cijfers kijkt, zijn vooral mannen structureel oververtegenwoordigd in de criminaliteitscijfers. Het zou statistisch gezien logischer zijn om alle mannen als risico te zien dan asielzoekers. Maar dat doen we niet, omdat we wéten dat het oneerlijk en onzin is om mensen als groep verantwoordelijk te houden voor het gedrag van enkelen.

Daarom zijn dit soort beelden schadelijk. Mensen die gevlucht zijn voor oorlog, onderdrukking en geweld moeten we niet demoniseren, maar een veilig thuis bieden. En dat is waar we nu niet in slagen. Waarom krijgen vluchtelingen, die vaak getraumatiseerd zijn, amper begeleiding, dagbesteding of een veilige plek om tot rust te komen? Willen we problemen oplossen, of willen we die creëren?

En dat is misschien wel het meest frustrerende van de afgelopen jaren. Niet eens het racisme zelf waar ik zelf extreem veel problemen bij mijzelf zie en bij anderen, maar het feit dat er ondertussen niets wordt opgelost.

Rechts wil dit probleem niet oplossen. Het voedt zich eraan, het kan er niet zonder. En zolang we als samenleving blijven doen alsof vluchtelingen, mensen die een veilig thuis zoeken, het probleem zijn, in plaats van het falende systeem en de manier waarop we over mensen praten, zal er niets veranderen.

GroenLinks wil wel oplossingen. Maar die komen alleen als we durven te beginnen met één simpel iets:

Het eerlijke verhaal vertellen.

Imraan el Hamdaoui