GroenLinks vindt het belangrijk dat boeren gelijke kansen hebben. Aangezien er een beperkte hoeveelheid rechten op het uitstoten van stikstof is, vindt GroenLinks dat de boeren die zich aan de regels met betrekking tot uitbreiding van hun bedrijf houden geen nadeel mogen ondervinden van degenen die dit wel zonder toestemming hebben gedaan. Daarom moet er volgens GroenLinks meer op handhaving worden ingezet. Door vervolgens de proceskosten (leges) bij vergunningverlening te verhogen kunnen de kosten van de handhaving gedekt worden, en op die manier betaalt de gebruiker.

De politieke context
Provinciale Staten van Utrecht heeft op 4 juni een aangepaste Verordening veehouderij, stikstof en Natura 2000 vastgesteld. Hierbij is onder andere besloten hoe de ruim 480 bedrijven die zonder vergunning zijn uitgebreid gehandhaafd dan wel gelegaliseerd worden. Een nipte meerderheid heeft voor het voorstel van GroenLinks gestemd om via de leges (proceskosten) de uitbreidende agrariërs te laten meebetalen aan een eerste controlebezoek ten behoeve van de vergunningverlening. Het voorstel was mede ondertekend door D66 en PvdA en werd verder ook gesteund door SP, CU, Unie 50+ en PvdD.

Natuur gediend bij aanpak stikstofuitstoot
Hoge stikstofconcentraties in de bodem zijn in Nederland een groot probleem voor de natuur. Diverse bijzondere planten, bloemen en dieren worden door de hoge stikstofconcentraties direct in hun voortbestaan bedreigd. De uitstoot van stikstof vindt zijn oorsprong in menselijke activiteiten als industrie, gemotoriseerd verkeer en de veehouderij. Overal zijn de stikstofconcentraties te hoog, de provincie is verantwoordelijk voor het stap voor stap verminderen van de uitstoot door de veehouderij in de directe omgeving van bijzondere natuurgebieden.

Meer handhaving noodzakelijk
Door ingewikkelde regelgeving en door niet altijd eenduidige voorlichting door overheden zijn in het verleden diverse bedrijven uitgebreid zonder de benodigde vergunning. Diverse agrariërs hebben hierbij te goeder trouw gehandeld, bijvoorbeeld doordat wel een milieuvergunning werd afgegeven zonder melding dat ook een stikstofvergunning nodig is. Aan de andere kant zijn er ook bedrijven (en meestal niet de kleinste) die willens en wetens hebben gepoogd de kosten voor een legale uitbreiding te vermijden. Tot voor kort konden die kosten oplopen tot 15.000 euro. Door te beperkte handhaving zijn er vervolgens meer uitbreidingen zonder benodigde vergunning gekomen en is onvoldoende ingegrepen op degenen die willens en wetens zonder vergunning hebben uitgebreid. Er zijn ook agrariërs die de regels wel gevolg hebben en soms wel hoge kosten hebben gemaakt dan wel hebben gewacht op de verordening.

Geen nadeel voor nalevers
GroenLinks en diverse andere fracties vinden het belangrijk dat de agrariërs die zich aan de regels houden geen concurrentienadeel ondervinden van degenen die dat niet doen. Gezien het tekort aan handhaving is gekozen de vergunningverlening gedurende twee jaar gepaard te laten gaan met een eerste controlebezoek (waarin ook voorlichting gegeven kan worden). Het doel is naleving van de vergunningvoorschriften door iedereen weer een vanzelfsprekendheid te maken. Deze handhavingsimpuls wordt bekostigd uit een verhoging van de leges bij bedrijfsuitbreiding. De maximale leges komen dan op een aanvaardbare 1.500 euro, aangezien dit slechts 10% van de 15.000 euro is die in het verleden voor een passende beoordeling op tafel gelegd moest worden. Op deze wijze worden de kosten gedragen door degenen die er ook profijt van hebben, ofwel: de “gebruiker betaalt”. Juist van partijen als CDA en VVD zou verwacht kunnen worden dat zij eerlijke concurrentie mogelijk willen maken en ook een principe als de “gebruiker betaalt” aantrekkelijk vinden. Opmerkelijk genoeg stemden deze partijen tegen.

Florian Bekkers, woordvoerder GroenLinks (florian.bekkers@zonnet.nl)