Geholpen door de spectaculaire daling van de prijzen van zonne- en windenergie ontstaan er nieuwe initiatieven om energie op duurzame wijze op te wekken. Er zijn coöperaties om samen de problemen op te pakken. Er wordt gedacht over nieuwe manieren van productie en opslag. Het bruist in Utrecht. Dat is nodig want de provincie wil dat in 2020 tien procent van de energie duurzaam is. En dat is nog een flink stuk lager dan de Europese norm van twintig procent.

Op de nieuwjaarsbijeenkomst van GroenLinks Provincie Utrecht kreeg Henk Muis uit Wijk bij Duurstede de ruimte om de activiteiten van de EigenWijkse Energie Coöperatie toe te lichten. Deze coöperatie heeft in de uiterwaarden van de Lek, de Bosscherwaarden, een oude steenoven omgevormd naar een stroomfabriek.

De ligging van het dak van de fabriek was perfect: het dak bood ruimte aan 505 panelen. Maar het was wel een rijksmonument, het bestemmingsplan moest veranderd worden, de constructie versterkt en Stedin moest als netwerkbeheerder nog wat werk verrichten. Het gaat nu voor de wind. Sinds september 2015 levert het stroom voor zo'n 33 huishoudens, maar er moest heel wat water door de Rijn voordat het rond was.

En het volgende project staat al op stapel: de sporthallen van de Mariahoeve blijken goed te zijn voor zo'n 2000 zonnepanelen. Met behulp van een provinciale subsidie uit het aanjaagfonds van de Economic Board Utrecht, is een vooronderzoek uitgevoerd. Het idee wordt door iedereen omarmd en men is daar nu bezig om het te realiseren.

Het was een vrolijke, stimulerende en enthousiaste bijeenkomst in januari. Natuurlijk, je zag nogal wat witte mannen van middelbare leeftijd, maar het was een aanstekelijk begin.

Vehicle-to-grid

Een ander initiatief is het LomboXnet. Dit bewonersinitiatief in de Utrechtse wijk Lombok biedt internet en deelauto's op zonne-energie, het plaatst zonnepanelen op daken, maar het meest in het oog springend is het vehicle-to-grid project. Nationaal en internationaal trekt het de aandacht. Renault, Nissan, General Electric, Stedin, de gemeente Utrecht, om er maar eens een paar te noemen, zijn er bij betrokken en willen helpen bij de ontwikkeling.

Het idee is simpel en helder. Zonnepanelen leveren nu al meer energie dan op het eigenlijke moment wordt verbruikt. Men wil nu het teveel opslaan in de accu's van elektrische auto's die het dan op een later moment weer terug kunnen leveren aan het LomboXnet. Daarvoor zijn dan laadpalen nodig die naast opladen ook kunnen ontladen.

Volgens Robin Berg van LomboXnet kun je met een grid van 200 laadpalen en auto's heel Lombok voorzien van elektriciteit. Een voordeel is ook dat het zo nodig eenvoudig uitbreidbaar is naar andere wijken. Vijftien Utrechtse gemeenten hebben al aangegeven dat ze bereid zijn om het Vehicle-to-grid project uit te breiden naar een regionaal energiesysteem. Onlangs is een testfase ingegaan met twintig van dergelijke palen.

Concurrerend

Aan de basis van dit initiatief ligt het feit dat de prijzen van duurzaam opgewekte energie snel aan het dalen zijn. De capaciteit van accu's neemt toe, de efficiëntie van zonnepanelen wordt groter, de prijs van windmolens daalt continu. Zoals Mike Eckhart in de documentaire van de VPRO 'De Doorbraak van Duurzaam' opmerkte: bij fossiele energie stijgt de prijs naarmate je er meer van gebruikt. Bij duurzame energie daalt juist de prijs bij toename van het gebruik. Het eerste omdat nou eenmaal de laatste druppel olie het duurste is, het tweede omdat schaalvergroting efficiënter produceren mogelijk maakt. We zitten nu op het punt dat de prijscurven elkaar snijden. Duurzame energie is nu al concurrerend.

Dat de Nederlandse politiek zich dat nog niet zo bewust is, heeft vermoedelijk te maken met het feit dat het hoofdkantoor van de fossiele leverancier Shell zich hier bevindt en dat we tot voor kort nog onuitputtelijk gasvoorraden dachten te hebben. Een onafhankelijk OPEC-staatje dus dat zich buiten de werkelijkheid kon wanen. Maar dat verandert snel.

Leerervaring

In Amersfoort heeft de coöperatie Eemstroom in samenwerking met lokale bewoners en de gemeente het project Eemstroom Zonneberg gerealiseerd. Het bestaat uit 450 zonnepanelen op de sporthal 'Juliana van Stolberg'. Zoals ook in Wijk bij Duurstede ook hier geen zonnepanelen op het eigen huis, dus ook niet de lasten ervan, maar samen op een publiek gebouw.

De coöperatie heeft ook geholpen bij de veranderplannen van de SBRA. Dit is het opleidingsbedrijf voor de bouw in de regio Amersfoort, Veenendaal, Zeist, Barneveld en Nijkerk. Samen zijn ze tot een efficiënter elektriciteitsverbruik gekomen. Maar nu gaat men op het dak van de school ook zonnepanelen plaatsen, onder begeleiding van de docenten en uitgevoerd door de leerlingen. Zij doen daarmee ervaring op in hun eigen school en helpen tevens mee om het verbruik van fossiele brandstoffen te verminderen.

Groen Stroom Versneller

In Houten is Groen Zonnig Houten de organisatie die zich bezighoudt met duurzame energie. Inmiddels zijn er al meer dan 5000 zonnepanelen geplaatst bij particulieren, scholen en bedrijven. Hier is ook het idee van de Groen Stroom Versneller ontwikkeld. Scholen die zonnepanelen willen aanschaffen maar het geld daarvoor missen, kunnen toch hun doel bereiken via een bedrijfs-investeerder. Deze koopt de zonnepanelen, plaatst ze op het dak van de school en verhuurt ze dan aan de school. De besparing op de energierekening van de school is meer dan het bedrag dat de school betaalt aan de investeerder. Netto winst dus en de investeerder heeft ook het voordeel van de fiscale aftrek. Na een aantal jaren kan de school voor een gering bedrag de panelen overnemen. De rol van Groen Zonnig is de bemiddeling tussen twee partijen.

Tegenwind

Kun je van zonnepanelen zeggen dat de vaart er goed in zit, bij windenergie ligt het wat moeilijker. Eemstroom en de EigenWijkse Energie Coöperatie zouden wel wat willen ondernemen maar het is er nog niet van gekomen. Energie-U in de stad Utrecht heeft vorig jaar nog geprobeerd windturbines te plaatsen op Lage Weide, maar dat is mislukt, o.a. door tegenstand van omwonenden. Uiteindelijk heeft de gemeenteraad geen toestemming gegeven voor de locatie.

Er staan nu 10 windturbines in de provincie, goed voor zo'n 25 megawatt. Met de doelstelling van de provincie van 65,5 megawatt in 2020 is er dus nog wat werk aan de winkel.

Biogas

Een heel ander initiatief komt van een groep van negen melkveehouders uit de gemeenten Wijk bij Duurstede en Utrechtse Heuvelrug. Ze hebben zich verenigd in de Stichting Groene energie Krommerijn en Heuvelrug en richten zich op de verwerking van rundveemest en de productie van biogas uit biomassa. Dit willen zij doen door het ontwikkelen van een biogasinstallatie. Zo'n installatie heeft de omvang van een boerderij zonder stallen maar wel met opslag voor o.a. mest en afgedekt gras. De melkveehouders hebben gekozen voor zo'n installatie omdat de energie dan efficiënt benut wordt en de CO2-reductie het grootst is. Het is een omvangrijk en complex project. Men is begonnen in 2009 en in september hoopt men zo ver te zijn dat men kan intekenen voor de subsidie-aanvraag. 

Er zijn in de provincie Utrecht nog veel meer projecten voor duurzame energie. Misschien had uw project hier ook vermeld moeten worden. Wij nodigen u bij deze uit. Wat opvalt is dat alle betrokkenen zo enthousiast zijn bij het inslaan van nieuwe wegen. Elke gemeente heeft wel een energie loket. Subsidies en kennis worden grif beschikbaar gesteld. Het bedrijfsleven ziet mogelijkheden. Particulieren besteden er hun tijd aan. Alleen dat al geeft energie, niet voldoende om je huis mee te verwarmen, maar wel je hart.

Han Zijlstra