Tijdens de vergadering van Provinciale Staten op maandag 4 november heeft Florian Bekkers namens de GroenLinks-fractie zijn bijdrage geleverd aan het debat over het nieuwe natuurbeleid. Hij heeft gevraagd om een aantal aanscherpingen van de voorgenomen koerswijziging in het natuurbeleid.

 

PS heeft op een strategische koerswijziging voor het natuurbeleid vastgesteld. Het nieuwe natuurbeleid gaat uit van de pijlers:

  1. Natuur in een robuust netwerk
  2. Systeemgericht en op hoofdlijnen
  3. Beleven en betrekken
  4. Samen verantwoordelijk voor een duurzame financiering

De GroenLinks-fractie steunt deze koerswijziging, maar heeft in het debat op enkele punten toezeggingen gevraagd en een motie ingediend.

‘Systeemgericht en op hoofdlijnen’ moet unieke natuurwaarden wel behouden

Een van de belangrijkste wijzigingen is om niet langer natuurdoelen te stellen in termen van aantallen soorten planten en dieren in een bepaald gebied, maar natuurdoelen te stellen op kwaliteit van water, bodemgesteldheid, stikstofconcentratie enzovoort (zgn. abiotische factoren).

Het idee is dat wij de randvoorwaarden moeten scheppen en dat het aan de natuurlijke ontwikkeling van soorten is welke soorten en hoeveel er dan zijn. Ons spreekt dit aan omdat het minder uitgaat van maakbaarheid van de natuur, er veel effectiever gemeten en gestuurd kan worden. Ook is veel beter uit te leggen dat je zorgt voor schoon water dan dat er ‘gemiddeld 237 hoogkopsprinkhanen op een droog veld van 10 bij 10 moeten voorkomen’.

Echter, er zijn heel belangrijke en unieke natuurwaarden die een heel specifieke combinatie van water- en bodemkwaliteit vragen. Als we dat soort factoren nu ineens ‘op hoofdlijnen’ gaan sturen, kunnen zulke subtiele combinaties verloren gaan. We hebben de toezegging gekregen dat de normering van die abiotische factoren zodanig zal zijn dat zulke unieke natuurwaarden beschermd blijven.

Alle reden voor overheidsfinanciering

De tendens in het natuurbeleid is dat de samenleving het moet financieren en minder de overheid. Daar zijn wij niet tegen, maar het belang van natuur is in onze ogen zodanig dat er altijd een rol voor de overheid is. In PS hebben we een korte economische analyse van natuur van het publiek belang gepresenteerd:

“Allereerst, het existentiële belang: het ecosysteem met al zijn biodiversiteit, onderlinge afhankelijkheden en wederzijdse functies is de basis voor ons bestaan. Hoe technologisch ontwikkeld we ook zijn, wij, mensen, zijn biologische wezens en zullen ons op natuurlijke wijze moeten aanpassen aan veranderende omstandigheden. Dit belang kan alleen maar collectief gedragen worden, zo u wilt, goed rentmeesterschap.

Ten tweede: natuur levert een directe economische bijdragen in productie van hout, vruchten en –vooruit- wild, maar ook bijv. drinkwater, of wat dacht u van verlaging zorgkosten, schone lucht.

Ten derde levert de natuur indirecte bijdragen aan ons economisch functioneren: recreatiemogelijkheden en als vestigingsfactor.

GroenLinks is van mening dat er een economisch overtuigende redenering ligt voor forse bescherming en investering vanuit de overheid. Daarbij kan zeker gezocht worden naar financiering door degenen die gebruik maken van de producten en diensten van de natuur, het principe ‘de gebruiker betaalt’. Maar ook: de schade aan natuur en milieu verrekenen in de prijs voor industriële en landbouwproducten en mobiliteit, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.”

Drinkwaterwinning moet bijdragen aan natuurbeheer

De Utrechtse Heuvelrug is de belangrijkste drinkwaterleverancier voor drinkwaterbedrijf Vitens. Dat is een zogenaamde ecosysteemdienst van natuur. Om het draagvlak voor natuurbeheer te financieren vinden we het belangrijk dat die bijdrage van natuur ook beloond wordt vanuit het drinkwater (en dus ook in de drinkwaterprijs verrekend mag worden). Wij hebben een motie ingediend waarin GS de opdracht krijgt om als aandeelhouder met Vitens en andere aandeelhouders in gesprek te gaan om Vitens een extra (financiële) bijdrage aan natuurbeheer en –ontwikkeling te laten leveren.

Versterking groene handhaving

Toezicht en handhaving in natuurgebieden is belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan afsluitingen in verband met broedende vogels of de foto’s van motorfietsen en bierkratten op ecoducten. Op dit moment is de groene handhaving niet adequaat. GS vermoedt dat met betere samenwerking van verschillende terreinbeheerders er veel winst te halen is en er dan geen extra geld vrij hoeft te worden gemaakt. We hebben de toezegging dat we bij de voorjaarsnota horen of dat klopt of dat er toch extra middelen voor groene handhaving nodig zijn.

Kip of ei?

Een van de weinig zinnen in het natuurbeleid die ons niet aanstaat is dat het natuurbeleid steeds verder af is komen te staan van de samenleving. Volgens GroenLinks is dat een eenzijdige manier van voorstellen. In onze ogen zijn het sectoren als industrie, verkeer en landbouw die zich afgewend hebben van de natuurlijke wortels van de mens, met al die regels tot gevolg.

We hebben dat als volgt toegelicht:

  • Sinds de industriële revolutie heeft de mens door intensivering van landbouw, zware industrie en gebruik van fossiele brandstoffen fors ingegrepen op ons ecosysteem.
  • In de jaren ’70 werd de mens zich ervan bewust werd dat er grenzen zijn aan de mate waarin grondstoffen aan de aarde worden onttrokken en afvalstoffen op de aarde worden geloosd.
  • En de overheid greep omwille van het collectieve belang fors in: Wet milieubeheer, natuurbeschermingswet, EHS, Europese richtlijnen.
  • Deze juridisering leidde tot polarisatie, zoals tussen natuur en landbouw.
  • Omdat de meerderheid vond dat landbouw, industrie en verkeer zich toch zo maximaal mogelijk moesten kunnen blijven ontwikkelen, werd de regelgeving steeds technischer en gedetailleerder. Men had ook voor eenvoudige regels met een wat ruimere natuurbescherming kunnen kiezen.

Wat is natuur?

Wij hebben nu een technisch-juridisch kader voor natuur waar geen gewone sterveling meer iets van snapt. Dit levert koddige situaties op: een stedelijke ontwikkeling met voor elke om te kappen boom een aparte vergunningaanvraag of het heen en weer walsen op bouwrijpe terreinen om te voorkomen dat de korenwolf zich er vestigt.

In onze ogen kan natuurbeleid alleen slagen als mensen zich ermee verbonden voelen. Alleen moeten we dan bereid zijn net wat ruimere bescherming te bieden dan toch industrie, landbouw en verkeer tot het uiterste randje te laten gaan. Het is nog altijd schokkend dat mensen akkers en weiden benoemen als natuur, terwijl tot op de dag van vandaag in agrarische gebieden de ruimte voor en kwaliteit van natuur verder afneemt. De binnenstad van Utrecht is nog steeds rijker aan biodiversiteit dan het agrarische gebied.

Als we willen dat het natuurbeleid aansluit bij de beleving van mensen dan moeten we dus echt keuzes maken voor een duurzame en natuurvriendelijke inrichting van de landbouw. In abstracte termen willen diverse partijen dat, maar voor de concrete keuzes die daarbij horen hebben we nog onvoldoende steun bij andere partijen. Toch zijn we blij en trots dat we ook op dit vlak zo af en toe een succesje boeken.

 

Vragen: Florian Bekkers: ps@florianbekkers.nl

 

Bekijk ook de livestream van het debat op 4 november 2013.