De kwaliteit van de lucht die we inademen is van levensbelang. Uit nieuwe medische inzichten blijkt dat de huidige wettelijke normen de gezondheid verre van genoeg beschermen. Tijdens een openbare discussieavond die GroenLinks organiseerde bleek dat bronbeleid (d.w.z. verminderen en filteren van uitstoot) op Europees niveau de meeste toegevoegde waarde heeft. Echter, aangezien Europese processen lang duren, moeten op korte termijn op lokaal en regionaal niveau ook acties ondernomen worden.

Grote impact op gezondheid: wettelijke norm is niet veilig

Door de aanwezige luchtvervuiling leven we momenteel gemiddeld negen maanden korter. Zo’n één miljoen mensen met astmatische aandoeningen hebben dagelijks extra last en merken veranderingen in de vervuiling direct. Ofschoon de luchtvervuiling al decennia gestaag vermindert, is de schade nog altijd groot. Ronald Hoogerbrugge (RIVM): “Het lijkt erop dat we op de meeste plekken in 2015 net aan de normen zullen voldoen, maar de onzekerheidsmarges in de metingen zijn zodanig dat net aan de normen voldoen eigenlijk niet genoeg is”. Er blijven nog veel plekken waar de wettelijke normen worden overschreden. De top 4 van sterfte-oorzaken wordt al jaren gevormd door: roken, te vet en te veel eten, te weinig bewegen en vervuilde lucht.

 

“Durf rigoureus te zijn: kies voor autovrije steden en straten”

Fred Woudenberg (GGD Amsterdam): “Het is goed dat er normen zijn. Alleen zijn ze gesteld op een moment dat we nog niet wisten wat gezond is. Nu weten we steeds meer en is helder dat zelfs als de wettelijke normen gehaald worden mensen nog grote gezondheidsrisico’s lopen.” De norm van de Wereldgezondheidsorganisatie ligt terecht twee keer zo scherp als de onze.

 

Scherper op Europees niveau, ambitieuzer op lokaal en provinciaal niveau

Ook al is de luchtvervuiling nog altijd groot, Fred Woudenberg noemde de daling in de concentraties fijnstof ‘spectaculair’. Europees beleid lijkt effect te hebben. Christiaan Nobel, medewerker van de Europese GroenLinks-fractie gaf aan dat scherpere Europese normen, bijvoorbeeld voor vermindering van uitstoot en toepassing van katalysatoren in auto’s het meest effectief is. “Alleen Europese processen duren lang, en nota bene Nederland is de 'vieze man' van Europa”, aldus Nobel. Door de merendeels landinwaarts gerichte wind is Nederland bovendien een netto-exporteur van vieze lucht. Op Europees niveau houdt Nederland zelfs strengere normering tegen. Overigens zie je ook vaak dat als ergens aan de norm wordt voldaan, de norm wordt opgevuld door bijvoorbeeld 130 km/h toe te staan. Zo wordt te vaak het vieze randje opgezocht. Het lijkt dan ook verstandig dat lokale en provinciale overheden niet wachten op Het Rijk of Europa.

 

Provinciaal mobiliteitsbeleid gericht op vermindering luchtvervuiling

De provincie Utrecht streeft een vermindering van de impact van verkeer op luchtkwaliteit na. Gedeputeerde Mobiliteit Remco van Lunteren (VVD): “Samen met inmiddels 85 bedrijven in de regio nemen we concrete maatregelen waar de luchtverontreiniging door het verkeer minder van wordt.” De huidige coalitie richt zich niet direct op het uit de auto jagen van mensen, maar wil wel de mogelijkheden scheppen voor alternatief verkeer.

 

“We gaan 80 miljoen investeren in een regionaal fietspaden netwerk”

Van Lunteren: “GroenLinks heeft zich in de coalitie-onderhandelingen sterk gemaakt voor meer inzet op OV en regionale fietsnetwerken. Alleen met goede verbindingen kan de fiets immers een alternatief worden op middellange afstanden. We hebben tot 2028 80 miljoen beschikbaar, waarvan ik 30 miljoen in wil zetten voor lokale knelpunten mits gemeenten er ook evenveel in investeren.”

 

Van paardentram via auto naar de benenwagen

Met al deze investeringen zullen we de huidige normen wellicht halen. Alleen, voor onze gezondheid is nog schonere lucht nodig. Zolang de auto in en rond steden ruim baan krijgt, zullen we risico’s voor onze gezondheid houden. Fred Woudenberg: “Ik denk dat de mensen over honderd jaar net zo over ons denken als wij denken over de stadsbewoners die in de tijd van de paardentram zich elke dag een weg moesten banen door bergen paardenpoep. In de toekomst zullen de auto’s verwijderd worden uit woongebieden, en wordt wandelen en fietsen de standaard. In China worden nu al plannen ontwikkeld voor heel compacte steden van wel 80.000 inwoners zonder autoverkeer.” Kortom, de weg naar schone lucht loopt via regionale samenwerking met bedrijven, een hoogwaardig regionaal netwerk van OV en fiets, en via scherpere normen en Europees bronbeleid naar een autovrije stad. Fred Woudenberg: “Bestuurders zullen toch de mentaliteit moeten tonen van een Michael Bloomberg. De burgemeester die rigoureuze keuzes maakte en onder andere criminaliteit, overgewicht en luchtverontreiniging in New York spectaculair verminderde.”